Khái quát về biểu đồ tăng trưởng
Nhìn vào bất kỳ lớp học nào bạn cũng sẽ dàng nhận thấy sự khác biệt giữa chiều cao và cân nặng ở những đứa trẻ cùng độ tuổi. Một số trẻ em trông nhỏ bé bên cạnh các trẻ đồng trang lứa, trong khi một số trẻ thì quá cao so với độ tuổi của chúng.
Dễ dàng so sánh và rút ra kết luận về những gì bạn nhìn thấy, nhưng thực tế trẻ em tăng trưởng với tốc độ của riêng họ. Lớn, nhỏ, cao, thấp – hàng loạt các kiểu phát triển ở trẻ.
Di truyền học, giới tính, dinh dưỡng, hoạt động thể chất, vấn đề sức khỏe, môi trường, kích thích tố, và các yếu tố trong lối sống như dinh dưỡng và hoạt động thể chất ảnh hưởng đến chiều cao và cân nặng của trẻ. Và các yếu tố này ảnh hưởng trên từng đứa trẻ trong từng gia đình.
Vậy làm thế nào để bác sĩ tìm ra chiều cao và cân đo của một đứa trẻ là “bình thường”? Cho dù bé trai hay bé gái đó đang phát triển đúng hướng? Cho dù bất kỳ vấn đề sức khỏe đang ảnh hưởng đến tăng trưởng?
Bác sĩ sẽ sử dụng biểu đồ tăng trưởng để trả lời những câu hỏi đó. Dưới đây là một số sự thật về biểu đồ tăng trưởng và những gì chúng thể hiện về sức khỏe của trẻ.
Tại sao bác sĩ sử dụng biểu đồ tăng trưởng?
Biểu đồ tăng trưởng là một phần tiêu chuẩn trong bất kỳ lần kiểm tra sức khỏe nào, biểu đồ giúp bác sĩ so sánh sự phát triển của trẻ qua từng giai đoạn.
Ví dụ, một đứa trẻ đang trên đà phát triển bình thường thì đột nhiên chậm lại khi lên 2, đều này cho thấy trẻ đang gặp vấn đề về sức khỏe. Các bác sĩ sẽ dễ dàng phát hiện qua điều đó thông qua biểu đồ tăng trưởng.
Biểu đồ tăng trưởng có thể thể hiện điều gì?
Các bác sĩ sẽ giải thích các biểu đồ tăng trưởng trong bối cảnh tổng thể như môi trường của trẻ, và nền tảng di truyền. Đứa trẻ có đạt cột mốc phát triển chuẩn không? Có dấu hiệu phát triển bất thường ở trẻ không? Làm thế nào để cải thiện chiều cao và cân nặng của trẻ? Phương pháp chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ sinh non? Trẻ đã bắt đầu tuổi dậy thì sớm, muộn hay bình thường? Đây là tất cả các yếu tố mà các bác sĩ sẽ sử dụng để biểu hiện trên biểu đồ tăng trưởng.
Có phải tất cả trẻ em đều được đo trên cùng một biểu đồ tăng trưởng không?
Các bé trai và các bé gái sẽ được đo trên các biểu đồ tăng trưởng khác nhau, vì giới tính khác nhau, giai đoạn phát triển sẽ khác nhau.
Biểu đồ được sử dụng cho trẻ sơ sinh, từ sơ sinh đến 36 tháng tuổi. Một tập hợp các bảng xếp hạng được sử dụng cho trẻ em từ 2-20 tuổi. Ngoài ra, biểu đồ tăng trưởng đặc biệt được sử dụng cho trẻ em có điều kiện sức khỏe nhất định, chẳng hạn như hội chứng Down.
Biểu đồ tăng trưởng tiêu chuẩn bao gồm:
Từ sơ sinh đến 36 tháng (3 tuổi):
Chiều cao và cân nặng của bé trai theo tuổi
Chiều cao và cân nặngcủa bé gái theo tuổi
Độ tuổi từ 2 đến 20 tuổi:
Vóc dáng và cân nặng của bé gái theo tuổi
Vóc dáng và cân nặng của bé trai theo tuổi
Cân nặng dựa theo vóc dáng của bé gái(chiều cao)
Cân nặng dựa theo vóc dáng của bé trai(chiều cao)
Biểu đồ tăng trưởng xếp hạng sự phát triển của trẻ thông qua từng giai đoạn?
Các con số sẽ luôn được cập nhật trong giai đoạn bé 36 tháng tuổi, các bác sĩ đo trọng lượng, chiều dài và chu vi vòng đầu.
Với trẻ lớn hơn, các bác sĩ sẽ đo cân nặng, chiều cao, và chỉ số khối cơ thể (BMI). Điều quan trọng là phải xem xét và so sánh các số đo cân nặng và chiều cao để có được khái quát về sự phát triển của một đứa trẻ.
Tại sao phải đo chu vi vòng đầu?
Ở trẻ em, chu vi vòng đầu (khoảng cách xung quanh phần lớn nhất của đầu) có thể cung cấp manh mối về sự phát triển của não bộ. Nếu vòng đầu của bé lớn hơn hoặc nhỏ hơn so với hầu hết những đứa trẻ khác ‘hoặc chu vi vòng đầu ngừng tăng hoặc tăng một cách nhanh chóng, nó có thể là vấn đề về sức khỏe.
Ví dụ, đầu lớn bất thường có thể là một dấu hiệu của tràn dịch não, một sự tích tụ của chất lỏng bên trong não. Hoặc đầu nhỏ hơn so với trung bình có thể là một dấu hiệu cho thấy não không phát triển đúng hoặc đã ngừng phát triển.
Phân vị là gì?
(Đường phân vị của biểu đồ phát triển)
Phân vị là phép đo so sánh trẻ với những đứa trẻ con lại. Trên biểu đồ tăng trưởng, các phân vị được hiển thị như là dòng rút ra trong mô hình cong.
Làm thế nào để kiểm soát đường cong phân vị?
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) tạo ra các biểu đồ tăng trưởng được sử dụng nhiều nhất tại Hoa Kỳ. Chúng đã được cập nhật lần cuối vào năm 2000. Sau khi thu thập các phép đo về sự phát triển từ hàng ngàn trẻ em Mỹ trong một khoảng thời gian, CDC đã có thể thấy phạm vi của các phép đo trên một biểu đồ, sử dụng các đường cong phân vi.
Một đứa trẻ cao hoặc thấp so với độ tuổi của chúng chưa hẵn đó là vấn đề liên quan đến sức khỏe. Ví dụ, một đứa trẻ đang nằm trong nhóm 10 về cân nặng và chiều cao, như vậy 10% đứa trẻ này cao hơn những đứa trẻ khác, và 90 % thấp hơn so với các bé cùng trang lứa, đều quan trọng là nếu cha mẹ bé có chiều cao nhỏ hơn trung bình, thì sự phát triển của trẻ là thừa hưởng từ gen di truyền, trẻ phát triển bình thường.
Con số phát triển lý tưởng?
Không có một con số lý tưởng. Trẻ em khỏe mạnh trong tất cả các hình dạng và kích cỡ, và một đứa trẻ đang ở trong phân vi thứ 5 cũng khỏe mạnh như trẻ trong phân vi thứ 95.
Lý tưởng nhất, mỗi đứa trẻ sẽ theo cùng mô hình tăng trưởng trong cùng một thời gian, phát triển chiều cao và tăng cân ở mức tương tự, với chiều cao và trọng lượng tương ứng với nhau. Điều này có nghĩa rằng một đứa trẻ thường chỉ nằm trên một dòng phần trăm nhất định trên đường tăng trưởng. Vì vậy, nếu cậu bé 4 tuổi đang nằm trên dòng thứ 10 và luôn luôn nằm trên cùng một đường dây, chúng đang tiếp tục phát triển theo mô hình đó, và đây là một dấu hiệu tốt.
Biểu đồ tăng trưởng biểu thị vấn đề gì?
Một vài mô hình biểu đồ tăng trưởng khác nhau có thể báo hiệu vấn đề về sức khỏe, chẳng hạn như:
Khi cân nặng hoặc chiều cao phần trăm thay đổi của một đứa trẻ từ một khuôn mẫu nhất định. Ví dụ: Nếu chiều cao và cân nặng luôn là nằm trên dòng phân vị thứ 60 cho đến khi một đứa trẻ 5 tuổi, sau đó chiều cao đã giảm xuống vòng phân vị thứ 30 vào năm 6 tuổi, có thể cho thấy rằng trẻ đang gặp vấn đề về tăng trưởng bởi vì mô hình tăng trưởng đã thay đổi. Nhiều trẻ em có thể cho thấy những thay đổi trong phân vị tăng trưởng ở một số điểm trong phát triển, khi đó là bình thường đối với tỷ lệ tăng trưởng khác nhau nhiều hơn từ các trẻ. Điều này đặc biệt phổ biến trong thời thơ ấu và tuổi dậy thì.
Khi trẻ con không tăng chiều cao mà chỉ tăng cân nặng. Ví dụ như, chiều cao của trẻ đang ở phân vị thứ 40 và trọng lượng ở phân vị thứ 85, như vậy trẻ cao hơn 40% so với những trẻ cùng độ tuổi, nhưng nặng hơn 85% trẻ em có cùng độ tuổi. Đó có thể là một vấn đề.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi về sự phát triển của con bạn – hoặc biểu đồ tăng trưởng – hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn.
