Nhiều trẻ em – đặc biệt là thanh thiếu niên – đang rất quan tâm về ngoại hình và hơn nữa là có thể tự nhận thức về cơ thể của mình. Đặc biệt, điều này càng chính xác hơn khi họ đang trong độ tuổi dậy thì, phải trải qua nhiều biến đổi về thể chất và đối mặt với nhiều áp lực mới của xã hội.
Nhưng thật đáng tiếc, đối với một số trẻ em và thanh thiếu niên, sự lo ngại này đã trở thành một nỗi ám ảnh và có thể dẫn đến việc rối loạn ăn uống. Rối loạn ăn uống thường thể hiện qua việc chán hoặc rất thèm ăn gây ra sự biến động trọng lượng đáng kể, ảnh hưởng đến cuộc sống bình thường hàng ngày và thậm chí là ảnh hưởng đến sức khỏe của quãng đời còn lại.
Cha mẹ có thể giúp trẻ em tránh khỏi việc rối loạn ăn uống bằng cách xây dựng lòng tự trọng của họ và khuyến khích thái độ tích cực về dinh dưỡng và ngoại hình. Nếu bạn trở nên lo lắng con cái của mình có thể bị rơi vào tình trạng rối loạn ăn uống, bạn phải nhanh chóng tìm đến sự chăm sóc y tế thích hợp.
Khái quát về rối loạn ăn uống
Nhìn chung, rối loạn ăn uống liên quan đến tự phê bình, suy nghĩ tiêu cực và cảm nhận về cân nặng của mình, thực phẩm, và thói quen ăn uống có thể phá vỡ chức năng bình thường của cơ thể và các hoạt động hàng ngày.
Chứng rối loạn ăn uống thường phổ biến hơn ở nữ giới, nhưng nó cũng xuất hiện ở nam giới. Ở Mỹ, trong số 100 trẻ em sẽ có 1 hoặc 2 trẻ bị chán ăn hoặc thèm ăn. Tuy nhiên, nhiều trẻ em lại có thể cho giấu thành công tình trạng của mình trước gia đình qua nhiều tháng, thậm chí là qua nhiều năm.
Những người bị chứng biếng ăn có một nỗi sợ hãi cùng cực về việc tăng cân và một cái nhìn méo mó về kích thước cơ thể của họ và ngoại hình. Kết quả là, họ luôn duy trì một trọng lượng cơ thể rất thấp. Một số hạn chế lượng thức ăn của họ bằng cách ăn kiêng, ăn chay, hoặc tập thể dục quá mức. Những người bị chứng biếng ăn luôn cố gắng ăn càng ít càng tốt, và nạp vào cơ thể lượng calo rất it, và họ thường xuyên lo nghĩ về thức ăn sẽ phải ăn.
Chứng thèm ăn được thể hiện rõ qua việc ăn uống quá nhiều. Một số người bị chứng bệnh này thường bị biếng động về trọng lượng cơ thể, nhưng họ rất ít khi có được trọng lượng thấp như người bị biếng ăn. Nói chung, những người bị cả 2 chứng bệnh này phải tập những bài tập thể dục bắt buộc hoặc là phải thanh lọc cơ thể, chẳng hạn như là tự gây nôn hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng.
Mặc dù chán ăn và thèm ăn là rất tương tự, những người bị chứng biếng ăn thường rất ốm và nhẹ cân, ngược lại những người có chứng thèm ăn lại có trọng lượng bình thường hoặc thừa cân.
Những rối loạn trong việc ăn uống quá nhiều, những nỗi ám ảnh thực phẩm, và các rối loạn hình thể cũng đang trở nên ngày càng phổ biến ở tuổi vị thành niên.
Điều quan trọng là phải nhớ rằng rối loạn ăn uống là rất khó kiểm soát và cũng rất khó để phá vỡ thói quen này. Rối loạn ăn uống là vấn đề lâm sàng nghiêm trọng cần điều trị chuyên nghiệp của các bác sĩ, nhà trị liệu, và dinh dưỡng.
Nguyên nhân của rối loạn ăn uống
Các nguyên nhân của rối loạn ăn uống là không hoàn toàn rõ ràng. Tuy nhiên, các yếu tố chủ yếu là do tâm lý, di truyền, tác động từ gia đình và xã hội.
Với các trẻ em bị rối loạn ăn uống, họ luôn có lối suy nghĩ lệch lạc về ngoại hình của mình. Nỗi sợ cùng cực về việc tăng cân hoặc thừa cân luôn khiến cho họ nghĩ rằng mình mập hơn nhiều so với ngoại hình thực tế của họ. Ngoài ra, một số môn thể thao và các hoạt động (như cổ vũ, thể dục dụng cụ, múa ba lê, trượt băng, và đấu vật), càng làm cho trẻ chú trọng nhiều hơn về trọng lượng của mình, điều này dễ dẫn đến nguy cơ rối loạn ăn uống của trẻ.
Ngoài ra cũng có một số vấn đề phát sinh khác khiến cho trẻ mắc vào chứng rối loạn ăn uống như là tinh thần không tốt thường phải lo lắng nhiều và bị ám ảnh bởi chế độ ăn uống bắt buộc. Đôi khi, nhiều vấn đề xảy ra trong gia đình cũng làm cho trẻ có hành vi ăn uống không bình thường.
Một số nghiên cứu cho thấy rằng hình ảnh phương tiện truyền thông đóng góp vào sự gia tăng tỷ lệ mắc các rối loạn ăn uống. Hầu hết các nhân vật nổi tiếng trong quảng cáo, phim ảnh, truyền hình, và các chương trình thể thao là rất ốm, điều này khiến cô gái nghĩ rằng lý tưởng của cái đẹp là cực kỳ ốm. Đối với bé trai, luôn muốn chạy theo các mẫu chuẩn trên phương tiện đại chúng mà tự ép mình vào những bài tập luyện bắt buộc hoặc là 1 chế độ ăn nghiêm khắc để có tăng kích thước cơ bắp.
Mối lo ngại về rối loạn ăn uống rung lên hồi chuông cảnh báo cho giới trẻ. Các nghiên cứu cho thấy rằng có đến 42% tỉ lệ các bé gái từ lớp 1 đến lớp 3 mong muốn được ốm hơn, và đến 81% trẻ em 10 tuổi sợ bị mập. Thực tế, hầu hết trẻ em bắt đầu bị rối loạn ăn uống từ khoảng 11 đến 13.
Nhiều đứa trẻ bị rối loạn ăn uống thường cảm thấy tự ti và tập trung nhiều vào cân nặng và luôn cố găng kiểm soát nó trong khi cuộc sống của họ thì ngoài tầm kiểm soát.
có lòng tự trọng thấp và tập trung của họ trên cân có thể là một nỗ lực để đạt được một cảm giác kiểm soát tại một thời điểm khi cuộc sống của họ cảm thấy out-of-kiểm soát nhiều hơn.
Ảnh hưởng của rối loạn ăn uống
Rối loạn ăn uống không những dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng của thể chất và tinh thần cũng như là chấn động về cảm xúc gây tác hại lâu dài (ví dụ như là lạm dụng tình dục), mà nó còn dẫn đến tình trạng sức khỏe rất kém. Biếng ăn hoặc thèm ăn nhiều có thể khiến cho cơ thể bị thiếu nước hoặc một số bệnh phức tạp như bệnh suy tim hay suy thận, và thậm chí là tử vong.
Với chán ăn, cơ thể đi vào chế độ đói và thiếu dinh dưỡng thể ảnh hưởng đến cơ thể bằng nhiều cách:
- Tụt huyết áp, nhịp tim, nhịp thở
- Rụng tóc và móng tay bị gãy
- Mất kinh nguyệt
- Tóc tơ, lông con sẽ mọc khắp nơi trên da
- Mất khả năng tập trung
- Thiếu máu
- Sưng khớp
- Xương giòn dễ gãy
Với chứng thèm ăn nhiều, người bệnh thường bị ói mửa và thiếu dinh dưỡng nên sẽ gây ra các bệnh như sau:
- Thường xuyên bị đau dạ dày
- Gây tổn thương cho dạ dày và thận
- Sâu răng (vì răng tiếp xúc với axit trong dạ dày)
“má của sóc chuột,” (sưng má) khi các tuyến nước bọt vĩnh viễn mở rộng nước bọt chạy lên liên tục
- Mất kinh nguyệt
- Thiếu khoáng chất (điều này cũng là yếu tố dẫn đến tim mạch và thậm chí tử vong)
Những điều cần chú ý
Điều này là một thách thức rát lớn đối với các bậc cha mẹ để giáo dục cho con cái về ngoại hình và những ảnh hưởng của rối loạn ăn uống.
Với nhiều trẻ em và thanh thiếu niên – đặc biệt phái nữ – họ có thể tự nhận thức và sánh mình với người khác, và nếu nói về ăn kiêng thì nó không có nghĩa họ phải ăn uống theo kiểu rối loạn như vậy. Trẻ em có chứng rối loạn ăn uống thường thể hiện rõ qua vấn đề ăn uống và ngoại hình.
Những người bị chứng biếng ăn có thể :
- Trở nên rất mỏng, yếu đuối, hay ốm yếu
- Luôn bị ám ảnh với việc ăn uống, thực phẩm, và kiểm soát cân nặng
- Thường xuyên cân trọng lượng của mình
- Xem xét thức ăn rất kỹ
- Chỉ ăn các loại thực phẩm nhất định, luôn tránh các loại thực phẩm như sữa, thịt, lúa mì, vv (tất nhiên, rất nhiều người đã bị dị ứng với một loại thực phẩm cụ thể hoặc đang ăn chay tránh một số loại thực phẩm nhất định)
- Tập thể dục quá mức
- Cảm thấy mập
- Không tham gia các hoạt động xã hội, đặc biệt là bữa tiệc và lễ kỷ niệm liên quan đến thực phẩm
- Bị trầm cảm, hôn mê (thiếu năng lượng), và luôn cảm thấy lạnh
Một người bị chứng thèm ăn:
- Rất sợ bị tăng cân
- Không hài lòng với kích thước cơ thể, hình dạng, và trọng lượng của mình
- lấy lý do để đi vào phòng tắm ngay sau bữa ăn
- Có chế độ ăn kiên hoặc thực phẩm ít chất béo (ngoại trừ trong lúc ăn uống quá nhiều)
- Thường xuyên mua thuốc nhuận tràng, thuốc lợi tiểu, hoặc dùng xơ-ranh bơm chất lỏng vào ruột
- dành nhiều thời gian làm việc hoặc cố gắng đốt cháy calo
- Không tham gia các hoạt động xã hội, đặc biệt là bữa tiệc và lễ kỷ niệm liên quan đến thực phẩm
Nếu bạn nghi ngờ chứng rối loạn ăn uống
Nếu bạn nghi ngờ con trai hay con gái của bạn có một rối loạn ăn uống, điều quan trọng là phải can thiệp và giúp con bạn có được chẩn đoán và điều trị.
Trẻ em với rối loạn ăn uống thường có phản ứng phòng thủ và giận dữ khi phải đối mặt lần đầu tiên. Nhiều người khó thừa nhận, ngay cả với chính họ, rằng họ có một vấn đề. Đôi khi, một thành viên gia đình hoặc bạn bè những người đã được điều trị chứng rối loạn ăn uống có thể giúp khuyến khích ai đó trong gia đình đang cần sự giúp đỡ. Nỗi sợ bị béo hoặc thừa cân là một vấn đề cốt lõi đối với bất cứ ai với một rối loạn ăn uống. Vì vậy, có thể hiểu rằng trẻ em bị rối loạn ăn uống không muốn đi đến một phòng khám và ” kết quả là bị mập.”
Hãy cố gắng để giúp đỡ những người bị chứng rối loạn ăn uống nhưng họ nghĩ là họ không cần giúp đỡ. Và đồng thời, nhận sự hỗ trợ của các chuyên viên khi cần thiết và thậm chí là bắt buộc con cái phải điều trị. Tranh thủ sự giúp đỡ từ bạn bè và thành viên trong gia đình những người mà con cái của bạn tin tưởng hoặc là yêu mến.
Con cái của bạn có thể dễ tiếp thu hơn vào một cuộc trò chuyện nó chúng tập trung vào và điều quan trọng trong cuộc trò chuyện là hãy đề cập “ tôi” nhiều hơn là “nhiều”. Ví dụ, những câu nói như là “ bạn đang bị rối loạn ăn uống” hoặc là “bạn quá ốm”, điều này chỉ làm cho trẻ khó chịu hơn và không thừa nhận tình trạng của mình. Thay vào đó, hãy cố gắng nói “tôi cảm thấy lo lắng vì bạn giảm cân quá nhanh.” Và khi đó các con sẽ nói là con sẽ không làm cho mọi người lo lắng, và sẽ cố gắng sắp xếp đến bác sĩ để giải quyết vấn đề.
Nếu bạn vẫn chưa thành công thuyết phục con trẻ, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để tìm cách tiếp cận khác.
Điều trị rối loạn ăn uống
Điều trị tập trung vào việc giúp đỡ trẻ em đối phó với hành vi ăn uống mất trật chủ của họ và thiết lập mô hình tư duy mới về cách tiếp cận thực phẩm. Điều này có thể liên quan đến việc giám sát y tế, tư vấn dinh dưỡng, và điều trị. Các chuyên gia sẽ nhắm vào của trẻ về kích thước cơ thể, hình dạng, ăn uống, và thực phẩm.
Những đứa trẻ bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng có thể phải nằm viện và được chăm sóc liên tục sau khi tình trạng sức khỏe của họ đã ổn định lại.
Nói chung, cần phải can thiệp sớm (lý tưởng, trước khi suy dinh dưỡng hoặc một chu kỳ thanh lọc bắt đầu), cần được một quá trình điều trị ngắn.
Ngăn ngừa rối loạn ăn uống
Bạn đóng một vai trò mạnh mẽ trong phát triển của con bạn về lối suy nghĩ lành mạnh giữa thực phẩm và dinh dưỡng. Hình ảnh cơ thể của bạn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến con trẻ. Nếu bạn liên tục nói “tôi mập quá,” phàn nàn về tập thể dục, và thực hành chế độ “yo-yo”, các con bạn sẽ nghĩ rằng cơ thể không bình thường cũng là chuyện bình thường và chấp nhận được.
Tại một thời điểm mối quan tâm lớn nhất của xã hội là béo phì, nó có thể rất khó cho bố mẹ để nói với con trẻ của họ về thói quen ăn uống. Điều tốt nhất là nhấn mạnh sức khỏe quan trọng hơn trọng lượng. Và đặc biệt là hãy làm cho trẻ thấy rằng bố mẹ yêu con là vì con là con chứ không phải yêu con vì ngoại hình của con.
Hâm mộ người nổi tiếng là chuyện có thể chấp nhận được, nếu con trẻ của bạn của thấy bình thường với ngoại hình của mình và không có gắng để làm cho mình giống người khác. Hãy gửi thông điệp đến với con trẻ rằng cơ thể khỏe mạnh của con là món quà tuyệt vời nhất mà bố mẹ có thể dành cho con.
Đừng dùng quyền lực quá nhiều để tranh cải về thức ăn, nếu con trẻ của bạn muốn ăn chay, hãy hỗ trợ họ mặc dù bạn là người thích ăn thịt. Trẻ con thường thích ăn uống theo xu hướng, vì thế bạn nên đưa ra một giới hạn cho các con, khuyến khích ăn uống dinh dưỡng, tránh xảy ra nhiều tranh cải về vấn đề thức ăn. Trẻ con áp dụng rất nhanh khi thấy ba mẹ không để ý tới con bỏ bữa dù là một lần. Vì thế hãy cố gắng thuyết phục cho con hiểu rằng chuyện gì đang xảy ra nếu con không muốn ăn cùng gia đình.
Cuối cùng, bạn đống vai trò tích cực trong việc tạo ra một lối sống lành mạnh cho gia đình bạn. Liên quan đến trẻ em của bạn trong việc chuẩn bị sức khỏe, bữa ăn bổ dưỡng. Hãy cho họ biết rằng đó là OK để ăn khi đói và từ chối thức ăn khi họ không đói. Ngoài ra, xem tập thể dục là niềm vui, bổ ích, và thường xuyên tổ chức các hoạt động gia đình.
Việc xây dựng thái độ tích cực về thức ăn và tập thể dục của bạn sẽ là ví dụ thực tế nhất cho con trẻ của bạn.
