Hầu hết trẻ em tăng cân đều đặn và phát triển nhanh chóng trong những năm đầu tiên của cuộc đời. Nhưng trong một số trường hợp, trẻ em không được đáp ứng đầy đủ chất dinh dưỡng cần cho nhu cầu phát triển. Khi đó, trẻ sẽ phát triển kém hơn so với các bé cùng tuổi.
Các bác sĩ đưa ra nhận định một đứa trẻ kém phát triển khi chúng không đạt được cân nặng như mong đợi. Thông thường, những đứa trẻ này cũng có chiều cao tăng trưởng kém.
Có nhiều nguyên nhân gây ra việc chậm lớn ở trẻ, bao gồm cả bệnh tật và vấn đề ăn uống. Một khi bác sĩ tìm ra nguyên nhân của vấn đề, họ có thể thảo luận với gia đình hình thành lại mô hình tăng trưởng khỏe mạnh cho bé.
Vấn đề ảnh hưởng đến tăng trưởng của trẻ
Mặc dù nó đã được công nhận trong hơn một thế kỷ, nhưng vấn đề về việc chậm lớn của trẻ chưa có nhận định rõ ràng, nó không phải là bệnh hay rối loạn. Đúng hơn, đó là một dấu hiệu cho thấy trẻ đang bị suy dinh dưỡng.
Các bác sĩ thường chẩn đoán các điều kiện ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi – một thời điểm quan trọng của sự phát triển thể chất và tinh thần. Sau khi sinh, não của trẻ sẽ phát triển nhiều trong năm đầu tiên. Dinh dưỡng kém trong giai đoạn này có thể có tác hại lâu dài về phát triển trí não.
Hầu hết các bé tăng gấp đôi trọng lượng sơ sinh khi bé được 4 tháng tuổi và tăng gấp ba khi chúng được 1 tuổi.
Nếu tình trạng này tiếp tục, trẻ em suy dinh dưỡng có thể:
- Mất quan tâm đến môi trường xung quanh
- Tránh tiếp xúc bằng mắt
- Trở nên kén chọn
- Không đạt được mốc phát triển như ngồi, đi bộ và nói chuyện
Nguyên nhân
Một số điều có thể gây chậm lớn, bao gồm:
Cung cấp không đủ chất dinh dưỡng cho trẻ. Trong một số trường hợp, cha mẹ có thể cung cấp cho trẻ các thực phẩm quá ít calo, hay vấn đề xuất hiện từ việc chuyển đổi cho bé từ bú bình sang sữa mẹ cũng có thể gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển của trẻ. Ngoài ra, một số phụ huynh lo ngại con bị béo phì nên cho trẻ sử dụng thực phẩm có hàm lượng calo ít. Và đôi khi các bậc cha mẹ không quan tâm đến dấu hiệu con bị đói nên không kịp thời cung cấp đủ lượng lương thực cho bé.
Trẻ kén ăn. Một số trẻ có khó ăn vì sinh non, chậm phát triển, hoặc các điều kiện như chứng tự kỷ.
Vấn đề sức khỏe liên quan đến hệ tiêu hóa. Một số điều kiện y tế có thể ngăn chặn trẻ tăng cân. Chúng bao gồm trào ngược dạ dày thực quản (GER), tiêu chảy mãn tính, xơ nang, bệnh gan mãn tính và bệnh celiac.
Bệnh trào ngược thực quản có thể kích thích làm trẻ biếng ăn vì đau. Tiêu chảy kéo dài có thể làm cho cơ thể khó giữ lại chất dinh dưỡng có trong thức ăn. Xơ nang, bệnh gan mãn tính và bệnh celiac tất cả đều ành hưởng đến khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của cơ thể. Đứa trẻ có thể ăn rất nhiều, nhưng cơ thể không hấp thụ và giữ lại đủ các chất dinh dưỡng cần thiết. Trẻ em bị bệnh celiac bị dị ứng với gluten, một loại protein được tìm thấy trong lúa mì và các loại ngũ cốc khác. Phản ứng bất thường của hệ miễn dịch để protein gây thiệt hại niêm mạc của ruột, do đó nó không thể hấp thụ các chất dinh dưỡng đúng cách.
Không dung nạp thức ăn. Không dung nạp thức ăn mà cơ thể nhạy cảm với chúng. Ví dụ, không dung nạp protein sữa có nghĩa là cơ thể không thể hấp thụ thức ăn có protein sữa, như sữa chua và pho mát.
Bệnh hoặc rối loạn liên tục. Trẻ có thể ăn uống khó khăn do sinh non, hở môi hoặc vòm miệng. Các điều kiện khác liên quan đến tim, phổi, hoặc hệ thống nội tiết có thể làm tăng lượng calo mà trẻ cần và làm cho nó khó khăn trong việc ăn uống.
Nhiễm trùng. Ký sinh trùng, nhiễm trùng đường tiết niệu (UTIs), lao và các nhiễm trùng khác có thể buộc cơ thể sử dụng chất dinh dưỡng nhanh chóng và giảm sự thèm ăn. Điều này có thể dẫn đến sự phát triển chậm.
Rối loạn chuyển hóa. Rối loạn chuyển hóa là điều kiện y tế làm cho cơ thể khó phá vỡ, quá trình, hoặc lấy năng lượng từ thức ăn. Chúng cũng có thể khiến trẻ ăn kém hoặc nôn mửa.
Đôi khi kết hợp giữa các vấn đề y tế và các yếu tố môi trường dẫn đến sự phát triển chậm. Ví dụ, nếu một em bé có GER nghiêm trọng và không muốn ăn, thời gian ăn có thể gây căng thẳng. Các em bé có thể trở nên buồn bã và thất vọng, và những người chăm sóc sẽ không thể cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho bé.
Chẩn đoán
Nhiều em bé phải trải qua một thời gian ngắn không tăng cân hay thậm chí sụt cân. Đây không phải là đều bất thường. Tuy nhiên, nếu một em bé không tăng cân trong 3 tháng liên tiếp trong năm đầu tiên của cuộc đời, các bác sĩ sẽ cần tìm hiểu nguyên nhân.
Các bác sĩ sử dụng biểu đồ tăng trưởng tiêu chuẩn để vẽ trọng lượng, chiều dài và chu vi vòng đầu, được đo tại mỗi kỳ kiểm tra tăng trưởng của bé. Trẻ em được đánh giá phát triển chậm khi trọng lượng và chiều cao không đạt so với bảng tăng trưởng.
Chuyên gia dinh dưỡng hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe cũng có thể theo dõi lượng calo trong chế độ ăn uống của trẻ để đảm bảo trẻ em được nhận đủ chất dinh dưỡng.
Các bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm (chẳng hạn như việc thử máu hoặc xét nghiệm nước tiểu) để kiểm tra các vấn đề y tế cơ bản. Nếu phát hiện bệnh cụ thể hoặc nghi ngờ bị rối loạn, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm khác để kiểm tra tình trạng của bé.
Điều trị
Điều trị cho những đứa trẻ kém phát triển liên quan đến việc cần cung cấp đủ lượng calo cần thiết để phát triển và giải quyết bất kỳ vấn đề dinh dưỡng cơ bản nào. Điều này thường đòi hỏi sự giúp đỡ của một đội ngũ chăm sóc mà có thể bao gồm:
- Các bác sĩ chăm sóc chính hoặc bác sĩ nhi khoa
- Một chuyên gia dinh dưỡng để đánh giá nhu cầu ăn uống của trẻ
- Trị liệu nghề nghiệp để giúp đỡ những người chăm sóc và trẻ em phát triển hành vi ăn thành công
- Nhà trị liệu ngôn luận để giải quyết bất cứ vấn đề về mút hoặc nuốt
- Một nhân viên xã hội, nếu một gia đình gặp khó khăn khi cung cấp thức ăn cho trẻ
- Nhà tâm lý học và các chuyên gia sức khỏe tâm thần khác nếu có bất kỳ vấn đề về hành vi
- Chuyên gia (chẳng hạn như một bác sĩ tim mạch, thần kinh, hoặc tiêu hóa) để điều trị tình trạng sức khỏe tiềm ẩn
Thông thường, trẻ chậm lớn có thể được điều trị tại nhà cùng với sự thăm khám thường xuyên của bác sĩ. Các bác sĩ sẽ khuyên bạn nêncho trẻ ăn thực phẩm giàu calo. Tùy thuộc vào thói quen ăn uống của trẻ, bác sĩ có thể khuyên bạn nên lập ra một kế hoạch ăn uống dành cho con, tránh cho trẻ dùng các loại thực phẩm có chứa calo rổng, chẳng hạn như nước trái cây hoặc bánh kẹo.
Trong trường hợp chậm phát triển nghiêm trọng, bạn có thể tiến hành điều trị bằng việc cho con ăn ống. Ăn ống, một ống được đặt chạy từ mũi vào dạ dày. Dinh dưỡng dạng lỏng được cung cấp một cách đều đặn qua ống và thường được lấy ra vào ban đêm. Các con có thể tiếp tục với các hoạt động hàng ngày và ăn một cách tự do trong ngày. Khi trẻ bắt đầu nhận được nhiều calo hơn, trẻ sẽ cảm thấy tốt hơn và có lẽ sẽ bắt đầu ăn nhiều hơn. Vào thời điểm đó, ống có thể được gỡ bỏ.
Trẻ em bị suy nhược cơ thể nghiêm trọng cần được điều trị ở bệnh viện. Ở đó, trẻ sẽ được cho ăn và theo dõi trong vòng 10 đến 14 ngày (hoặc lâu hơn), cho đến khi đạt được một số trọng lượng nhất định. Sau đó, điều trị vẫn có thể mất vài tháng cho đến khi các triệu chứng của suy dinh dưỡng nặng đã mất hết.
Điều trị kéo dài. Tăng cân cần có thời gian, vì vậy nó có thể là vài tháng trước khi một đứa trẻ lấy lại mức cân nặng như bình thường. Khi tình trạng chậm phát triển là do một căn bệnh mãn tính hay rối loạn, trẻ em có thể phải được theo dõi thường xuyên tại phòng khám của bác sĩ. Trong những trường hợp này, điều trị có thể đòi lâu dài hoặc thậm chí là suốt đời.
Liệu con bạn có chậm phát triển không?
Nếu bạn đang lo lắng rằng con của bạn chậm phát triển, hãy nhớ rằng nhiều nguyên nhân có thể gây tăng cân chậm hơn. Ví dụ, trẻ sơ sinh bú sữa mẹ và trẻ sơ sinh bú bình thường tăng cân khác nhau ở giai đoạn sơ sinh.
Di truyền cũng đóng một vai trò lớn trong việc tăng cân. Vì vậy, nếu cha mẹ của bé có thể trạng gầy, thì bé không thể tăng cân nhanh chóng. Tuy nhiên, trẻ vẫn nên tăng cân đều đặn. Như một nguyên tắc chung, em bé thường ăn thường xuyên trong thời gian 24 giờ và tăng khoảng 1 ounce một ngày trong tháng đầu tiên của cuộc đời.
Khi nào thì gọi bác sĩ
Nếu bạn nhận thấy sự sụt giảm cân nặng hoặc em bé của bạn dường như không có một sự thèm ăn như bình thường, hãy gọi cho bác sĩ của bạn. Bạn cũng nên gọi cho bác sĩ khi có bất kỳ sự thay đổi lớn trong các mô hình ăn uống. Trẻ nhỏ và trẻ lớn đôi khi có thể không quan tâm đến việc ăn uống, nhưng điều đó không thể xảy ra ở trẻ sơ sinh.
Nếu bạn gặp khó khăn khi cho bé ăn, bác sĩ của bạn có thể giúp đỡ.
