Chọc dò tủy sống là gì?
Chọc dò tủy sống (LP), thường được gọi là vòi cột sống, là một xét nghiệm y tế thông dụng liên quan đến việc lấy một mẫu nhỏ dịch não tủy (CSF) để kiểm tra. CSF là chất lỏng không màu, mang chất dinh dưỡng và “đệm” vào não và tủy sống, hoặc hệ thống thần kinh trung ương.
Khi tiến hành chọc dò tủy sống, một cây kim được chèn cẩn thận vào cột sống thấp hơn để thu thập các mẫu dịch não tủy.
Quá trình lấy mẫu xét nghiệm
Nhân viên y tế thực hiện chọc sống thắt lưng và thử nghiệm dịch não tủy để phát hiện hoặc loại trừ những bệnh hoặc điều kiện bị nghi ngờ thông qua phân tích các số đếm tế bào máu trắng, lượng đường, protein, và vi khuẩn.
Thử nghiệm đặc biệt có thể tìm kiếm một số vi khuẩn và vi rút, hoặc tìm sự hiện diện của các tế bào bất thường có thể giúp xác định bệnh ở hệ thần kinh trung ương.
Hầu hết các đĩa LP được thực hiện để xét nghiệm bệnh viêm màng não, nhưng đồng thời chúng cũng có thể phát hiện ra các dấu hiệu như chảy máu trong não và các điều kiện ảnh hưởng đến hệ thần kinh (như hội chứng Guillain-Barré và bệnh đa xơ cứng). LP cũng có thể cung cấp các loại thuốc hóa học trị liệu.
Sự chuẩn bị
Sau khi quá trình lấy mẫu xét nghiệm được giải thích xong, bạn sẽ được yêu cầu ký vào giấy đồng ý xét nghiệm – giấy đồng ý thể hiện rằng bạn hiểu rõ quá trình lấy mẫu xét nghiệm, cũng như bất kỳ rủi ro tìm ẩn có thể xảy ra.
Các bác sĩ thực hiện chọc dò tủy sống sẽ cần biết rõ về lịch sử y khoa của con bạn, nhưng có thể hỏi thêm một số câu hỏi như liệu con bạn có bị dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào không.
Bạn có thể ở lại trong phòng với con bạn trong suốt quá trình, hoặc bạn có thể bước ra ngoài ngồi ở khu vực chờ.
Tiến hành lấy mẫu
LP mất khoảng 30 phút. Các bác sĩ cẩn thận chèn một kim nhỏ dưới tủy sống – giữa các xương của cột sống thấp (đốt sống) – rút các mẫu chất lỏng.
Các bệnh nhân được yêu cầu nằm cong lưng lại, để các khoảng trống giữa các đốt sống rộng ra. Điều này giúp các bác sĩ dễ dàng đưa kim.
Thông thường, trẻ lớn sẽ được yêu cầu nằm nghiêng trên một băng ghế dài với đầu gối kéo sát lên ngực. Đôi khi thủ thuật này được thực hiện với tư thế ngồi, ngả người về phía trước, tựa vào vài cái gối.
Bác sĩ sẽ sát trùng vùng thắt lưng của bạn, sau đó họ sẽ tiêm thuốc gây tê cục bộ vào một vùng da nhỏ nằm giữa hai đốt sống lưng. Lúc đầu bạn sẽ thấy đau một chút, nhưng sau đó da đã được gây tê.
Sau đó, bác sĩ đẩy một cây kim qua da và các mô giữa hai đốt sống, đi vào khoang dịch não tủy (là không gian xung quanh tủy sống chứa đầy dịch não tủy). Vì da đã được gây tê cục bộ nên hầu hết mọi người không cảm thấy đau, nhưng bạn có thể cảm thấy lực đẩy của kim. Tuy nhiên, một số người vẫn có một cảm giác chói ở lưng hoặc chân khi kim được đẩy qua.
Dịch não tủy chảy ra từ kim chọc dò được hứng vào trong một lọ vô trùng. Nếu bạn có khả năng bị viêm màng não, dịch này sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để kiểm tra tìm vi khuẩn dưới kính hiển vi. Nó cũng được cấy để định danh vi khuẩn. Dịch não tủy còn được kiểm tra thành phần như protein, đường và các hóa chất khác nếu cần thiết. Đôi khi bác sĩ cũng sẽ đo áp lực của dịch bằng cách gắn vào kim một ống đặc biệt có thể đo áp lực của dịch chảy ra.
Một số trẻ sẽ có cảm giác nhói hoặc khó chịu, nhưng hầu hết những trẻ còn lại không có các dấu hiệu đau đớn. Tùy thuộc vào trình trạng của trẻ mà đôi khi các bác sĩ sẽ yêu cầu chúng nằm nghỉ ngơi một vài giờ sau khi lấy mẫu. Con bạn có thể cảm thấy mệt mỏi và đau lưng nhẹ một ngày sau khi xét nghiệm.
Lấy kết quả
Một số kết quả chọc dò tủy sống sẽ có sau 45-60 phút. Tuy nhiên, để tìm ra một số bệnh phức tạp khác thì mẫu xét nghiệm cần được gửi đến phòng thí nghiệm và kết quả sẽ có ngay sau 48 giờ.
Rủi ro
Chọc dò tủy sống được coi là một phương pháp an toàn và ít rủi ro. Hầu hết , không có biến chứng. Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể bị đau đầu. Do đó, các bệnh nhân nằm xuống trong một vài giờ sau khi thử nghiệm và uống thật nhiều nước để giúp ngăn ngừa đau đầu. Trong trường hợp hiếm hoi, nhiễm trùng hoặc chảy máu có thể xảy ra.
Đôi khi, thuốc an thần có thể hữu ích cho con của bạn để tiến hành xét nghiệm. Nếu con bạn cần tiêm thuốc an thần, thì bạn nên hỏi bác sĩ về những ảnh hưởng khi tiêm thuốc.
Giúp con bạn
Bạn có thể giải thích quy trình lấy mẫu xét nghiệm cho con bạn hiểu, đồng thời giải thích tầm quan trọng của việc chọc dò tủy sống. Sau khi lấy mẫu xong bạn cần cho con làm theo sự hướng dẫn của bác sĩ.
Nếu bạn có thắc mắc
Điều quan trọng là bạn phải nắm rõ quy trình lấy mẫu. Nếu bạn có câu hỏi hay thắc mắc về thủ tục chọc dò tủy sống, hãy trò chuyện với bác sĩ của bạn.
