Quai bị
Quai bị là một bệnh do một loại virus thường lây lan qua nước bọt và có thể lây nhiễm sang nhiều bộ phận của cơ thể, đặc biệt là các tuyến nước bọt mang tai. Những tuyến, sản xuất nước bọt trong miệng, được tìm thấy phía sau của mỗi má, ở vùng giữa tai và hàm. Trong trường hợp của bệnh quai bị, các tuyến này thường bị sưng tấy và đau đớn.
Căn bệnh này đã được công nhận trong nhiều thế kỷ, và các nhà y tế lập luận về bệnh “quai bị” xuất phát từ một từ cũ như “khối u”.
Quai bị là rất phổ biến cho đến khi thuốc chủng ngừa quai bị được cấp phép vào năm 1967. Trước khi thuốc chủng ngừa ra đời, có hơn 200.000 trường hợp xảy ra mỗi năm ở Hoa Kỳ. Kể từ khi tiêm chủng số lượng các trường hợp đã giảm xuống ít hơn 1.000 trường hợp trên năm, và dịch bệnh đã giảm xuống đáng kể. Trước khi có vắc-xin, hầu hết trẻ ở lứa tuổi 5-14 tuổi có nguy cơ bị quai bị cao. Quai bị là bệnh nhiễm trùng phổ biến ở trẻ em dưới 1 tuổi.
Bệnh quai bị chỉ bị một lần trong đời. Tuy nhiên, các nhiễm trùng khác cũng có thể gây sưng tuyến nước bọt, vì vậy cha mẹ có thể nhằm lẫn rằng con đang bị quai bị.
Các dấu hiệu và triệu chứng
Quai bị có thể hành sốt lên đến 103 ° F (39.4 ° C), cũng như đau đầu và mất cảm giác ngon miệng. Các dấu hiệu của bệnh quai bị là sưng và đau ở các tuyến mang tai, giống như con đang ngậm vật gì đó trong miệng. Các tuyến ở mang tai sẽ sưng và đau đớn trong khoảng thời gian từ 1-3 ngày. Cơn đau ngày càng nặng hơn khi trẻ nuốt, nói, nhai, hoặc uống nước ép có tính axit (như nước cam).
Cả hai bên trái và bên phải tuyến mang tai có thể bị ảnh hưởng, với một bên sưng lên trước bên kia một vài ngày, hoặc chỉ sưng lên ở một bên. Trong trường hợp hiếm, quai bị sẽ tấn công các bộ phận khác của các tuyến nước bọt thay vì các tuyến mang tai. Nếu điều này xảy ra, có thể gây sưng ở các vị trí như dưới lưỡi, dưới hàm, hoặc tất cả các con đường xuống phía trước ngực.
Quai bị có thể dẫn đến viêm, sưng não và các cơ quan khác, mặc dù điều này là không phổ biến. Viêm não (viêm não) và viêm màng não (viêm màng não và tủy sống) là cả hai biến chứng hiếm gặp của bệnh quai bị. Các triệu chứng xuất hiện trong tuần đầu tiên sau khi tuyến mang tai bắt đầu sưng lên là có thể bao gồm: sốt cao, cứng cổ, nhức đầu, buồn nôn, buồn ngủ, co giật, và các dấu hiệu khác ảnh hưởng đến bộ não.
Bệnh quai bị ở nam giới trong độ tuổi vị thành niên và người lớn cũng có thể dẫn đến sự phát triển của viêm tinh hoàn. Thông thường, tinh hoàn bị sưng và đau đớn khoảng 7-10 ngày sau khi tuyến mang tai sưng lên và thường kèm theo sốt cao, ớn lạnh, nhức đầu, buồn nôn, nôn, và đau bụng mà đôi khi có thể nhầm với viêm ruột thừa.
Sau 3-7 ngày, tinh hoàn sẽ giảm sưng, thường vào khoảng thời gian mà sốt được giảm đi. Ngay cả khi viêm tinh hoàn ở cả hai tinh hoàn, vô sinh chỉ là một biến chứng hiếm gặp của viêm tinh hoàn.
Ngoài ra, bệnh quai bị có thể ảnh hưởng đến tuyến tụy hoặc ở buồng trứng phụ nữ gây ra đau đớn và đau ở phần bụng.
Trong một số trường hợp, các dấu hiệu và triệu chứng rất nhẹ mà không có ai nghi ngờ nhiễm bệnh quai bị. Các bác sĩ tin rằng có khoảng 1 trong 3 người có thể nhiễm quai bị không có triệu chứng.
Khả năng lây lan
Các vi rút quai bị lây và lan truyền trong chất dịch văng từ miệng và mũi của người bị nhiễm. Nó có thể được truyền cho người khác thông qua hắt hơi, ho, hoặc thậm chí cười. Virus cũng có thể lây sang người khác qua tiếp xúc trực tiếp, ví dụ như uống chung ly nước với người bị nhiễm bệnh.
Những người bị bệnh quai bị lây nhiễm nhiều nhất là từ 2 ngày trước khi các triệu chứng bắt đầu và trong vòng 6 ngày sau khi họ hết bệnh. Virus cũng có thể lây lan từ người bị nhiễm bệnh nhưng không có triệu chứng.
Phòng ngừa
Quai bị có thể được ngăn ngừa bằng cách tiêm phòng. Thuốc chủng ngừa này được đưa ra như là một phần của sởi-quai bị-rubella (MMR) tiêm chủng, mà thường được tiêm cho trẻ em từ 12-15 tháng tuổi. Liều thứ hai của MMR thường được tiêm từ 4-6 tuổi. Nhưng có một số trường hợp ngoại lệ, ví dụ như một đứa trẻ đi du lịch Mỹ cần được chích ngừa ngay sau 6 tháng tuổi.
Sinh viên và học sinh cần được tiêm ngừa đủ hai loại vắc-xin MMR.
Khi bùng nổ dịch sởi, bác sĩ có thể khuyên bạn nên tiêm vắc-xin, nếu con của bạn nằm trong độ tuổi từ 1-4 tuổi.
Thời kỳ ủ bệnh
Thời kỳ ủ bệnh quai bị có thể từ 12-25 ngày, nhưng trung bình là từ 16-18 ngày.
Thời gian hồi phục
Trẻ em thường hồi phục sức khỏe sau khi mắc bệnh quai bị trong khoảng 10-12 ngày. Nó mất khoảng 1 tuần để các tuyến mang tai hết sưng, nhưng cả hai tuyến thường không sưng lên cùng một lúc.
Điều trị bênh quai bị
Nếu bạn nghĩ rằng con bạn mắc bệnh quai bị, hãy gọi cho bác sĩ của bạn, họ sẽ chẩn đoán và hướng dẫn cho bạn cách theo dõi các biến chứng của con. Các bác sĩ cũng có thể thông báo cho cơ quan y tế đang theo dõi các chương trình tiêm chủng trẻ em và bệnh quai bị bùng phát.
Bởi vì quai bị gây ra bởi virus, nên nó không thể được điều trị bằng thuốc kháng sinh.
Ở nhà, giám sát và theo dõi nhiệt độ của trẻ. Bạn có thể sử dụng acetaminophen hoặc ibuprofen để hạ sốt. Những thuốc này cũng sẽ giúp làm giảm đau trong các tuyến mang tai sưng lên. Trừ khi được bác sĩ chỉ định, aspirin không nên dùng cho trẻ em với các bệnh do virus vì sử dụng nó trong những trường hợp có thể do sự phát triển của hội chứng Reye, mà có thể dẫn đến suy gan và tử vong.
Bạn cũng có thể làm dịu các tuyến mang tai sưng lên với khăn ấm hoặc lạnh. Cho trẻ ăn các loại thức ăn dạng lỏng và uống nhiều nước. Tránh các loại trái cây có tính axit (như nước cam, nước ép bưởi, hoặc nước chanh), chúng có thể làm cho cơ đau ở trẻ trở nên trầm trọng hơn. Nước lọc và trà là thức uống phù hợp cho con bạn nhất.
Khi quai bị gây hại đến tinh hoàn, bác sĩ có thể kê toa thuốc mạnh hơn để giảm đau và sưng, hướng dẫn cách áp dụng các gói ấm hoặc mát để làm dịu các khu vực sưng.
Một đứa trẻ bị quai bị không cần phải nằm suốt trên giường, trẻ có thể chơi những trò nhẹ nhàng. Hãy hỏi bác sĩ của bạn khi nào con của bạn có thể trở lại trường học.
Khi nào thì gọi bác sĩ
Hãy gọi cho bác sĩ nếu bạn nghi ngờ trẻ mắc bệnh quai bị. Nếu con của bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh quai bị, theo dõi nhiệt độ của con và gọi cho bác sĩ nếu nhiệt độ tăng lên 101 ° F (38.3 ° C).
Bởi vì quai bị cũng có thể ảnh hưởng đến não, nên gọi cho bác sĩ ngay nếu con quý vị bị có bất cứ triệu chứng: cổ cứng, co giật (động kinh), buồn ngủ cùng cực, đau đầu dữ dội, hoặc những thay đổi của ý thức. Đau bụng có thể là sự tham gia của tuyến tụy ở bé trai hay bé gái hoặc tổn thương buồng trứng ở nữ. ở bé trai cần lưu ý khi bé bị số cao và sưng tinh hoàn.
